List do RPO w odpowiedzi na odwołanie dr Hanny Machińskiej

Szanowny Panie Rzeczniku,

W dniu 7 grudnia 2022 r. na stronie internetowej RPO ukazała się informacja o podjęciu przez Pana decyzji o odwołaniu z dniem 31 grudnia 2022 r. dr Hanny Machińskiej z funkcji Zastępcy Rzecznika Praw Obywatelskich. Informacja ta była dla nas kompletnym zaskoczeniem, gdyż pełniąca tę funkcję od 2017 r. dr Machińska była dotąd zawsze chwalona za swoją działalność w charakterze zastępcy RPO, zarówno przez Pana poprzednika prof. Bodnara jak też i przez Pana.

Wysokie kompetencje dr Machińskiej oraz jej wielkie doświadczenie i zaangażowanie w obronę praw osób szczególnie narażonych na dyskryminację i wykluczenie są dobrze znane od wielu lat zarówno Kongresowi Kobiet, jak i innym osobom działającym w pozarządowych organizacjach społecznych. Jej wielkie zasługi w promocji i wdrażaniu w życie w Polsce standardów Rady Europy w zakresie ochrony praw człowieka osób należących do tych grup są trudne do przecenienia. Również na stanowisku zastępcy RPO jej działania w podlegającym jej obszarze zapobiegania torturom i nieludzkiemu traktowaniu, miały ogromne znaczenie społeczne.

Z dyskusji sejmowej nad sprawozdania RPO za rok 2021 wynika ponadto, że jej zasługi jako zastępczyni RPO nie były przez nikogo kwestionowane, a nawet niektórzy przedstawiciele klubów poselskich wyrażali jej imiennie podziękowania za zaangażowanie „w pomoc uchodźcom” „na granicy polsko-białoruskiej, za rozmowy, empatię i człowieczeństwo”, życząc też jej „sukcesów i powodzenia w następnych latach”.

W tej sytuacji odwołanie dr Machińskiej ze stanowiska, bez podania jakiejkolwiek przyczyny, jest oburzające i całkowicie niezrozumiałe. Może też rodzić uzasadnione obawy o łamanie przez Pana zasady zrównoważonej reprezentacji kobiet i mężczyzn na stanowiskach decyzyjnych w urzędach publicznych.

Pragniemy przypomnieć, że osoby pełniące przed Panem funkcję RPO starały się przestrzegać tej zasady i w przypadku, gdy był to mężczyzna, powoływał kobietę na stanowisko co najmniej jednego ze swoich zastępców. Także w czasie, gdy funkcję RPO pełniły kobiety, ich zastępcami byli mężczyźni. Pan jako Rzecznik złamał tę zasadę, dając tym samym wyraz temu, że kwestia równości kobiet i mężczyzn oraz równego traktowania jest dla Pana tylko pustym frazesem. Jest to tym bardziej trudne do zaakceptowania, że urząd Rzecznika Praw Obywatelskich powinien, pod tym względem, świecić dla innych przykładem, gdyż tzw. ustawa antydyskryminacyjna z dnia 3 grudnia 2010 r. powierzyła właśnie Rzecznikowi wykonywanie zadań dotyczących realizacji zasady równego traktowania, a z ustawy o RPO wynika, że stoi on na straży jej realizacji. W tej sytuacji naruszenie przez Pana zasady równej reprezentacji jest szczególnie rażące i budzi nasz zdecydowany sprzeciw.

Zarząd Stowarzyszenia Kongres Kobiet